Mindfulness – Waarom zou je?

Ont-trainen

In deze column over mindfulness, wil ik stilstaan bij waarom zou je überhaupt mindfulness wilt ontwikkelen? Daarnaast geeft ik je graag een korte introductie over wat mindfulness eigenlijk is.

Tenslotte wil ik een korte meditatie met je delen die je dagelijks kunt doen om opmerkzaamheid van een dagelijkse activiteit te ontwikkelen.

Waarom

Als je gestrest of vermoeid bent herken je ongetwijfeld dat je moeite hebt met focussen, dat je gevoelig bent voor prikkels en vooral dat je makkelijk resoneert op de sfeer of emoties van anderen. Vraag jezelf eens af hoe dit voor jou zit.

Hoe gevoelig ben je eigenlijk? En, hoe opmerkzaam ben je eigenlijk van wat zich binnen je en buiten je afspeelt?

Wellicht zul je antwoorden dat je heel gevoelig en heel opmerkzaam bent. Misschien ben je heel gevoelig voor geluiden, of voor beelden of voor licht. Of misschien pik je heel gemakkelijk de emoties van je partner, vrienden of kinderen op.

Als ik dan zeg dat mindfulness een training in opmerkzaamheid is, zul je kunnen antwoorden dat je misschien wel TE opmerkzaam bent. Toch heeft het oefenen van mindfulness een grote meerwaarde. Mindfulness leert je namelijk niet alleen maar alert en opmerkzaam te zijn, het leert je ook onverstoord bij jezelf te blijven en NIET TE REAGEREN op prikkels.

Hiermee bedoel ik niet een houding van gelatenheid, onderdrukken of afschermen. Ik bedoel hiermee veel meer het ontspannen aanwezig zijn bij dat wat in dit moment aanwezig is. Dus, je ziet beelden, je hoort geluiden, je voelt sensaties, je ruikt geuren, je proeft smaken en je denkt gedachten en je bent er helemaal bewust van, terwijl je niet reageert. Of beter gezegd, je hebt keuze of en hoe je reageert. Om een boeddhistisch woord te gebruiken, train je met mindfulness gelijkmoedigheid. Ik kan mij voorstellen dat je in bepaalde situaties, die uitdagend voor je zijn maar één of twee opties hebt. Of de prikkels, emoties nemen je helemaal mee, of je sluit je helemaal af en verliest het contact met anderen, de wereld en jezelf.

Mindfulness geeft je een derde optie. De middenweg. Je blijft in contact met anderen, de wereld en jezelf en tegelijkertijd houd je een objectieve afstand van de prikkels en/of emoties.

De sleutel hierin is oordeelloosheid. Mindfulness is ook een training in oordeelloosheid. Zonder oordeel aanwezig bij dat wat er is, stelt je in staat om bij jezelf te blijven EN bij de ander in uitdagende situaties. Daarmee is mindfulness EEN TRAINING IN LIEFDE (want Liefde is het ontbreken van oordeel).

De paradox van mindfulness

De grote paradox van mindfulness is dat het enerzijds een training is waarin je iets doet om iets te bereiken. En anderzijds is het een staat van Zijn, waarin “doen” niet aan de orde is. Eigenlijk is het een training in niet-doen. Je kunt eigenlijk zeggen dat mindfulness ont-trainen is. Je ont-traint de ongewenste automatische reacties, patronen en gewoontes. Dat kost energie, vooral wanneer het vast ingesleten patronen zijn. Maar wanneer je deze energie investeert, zul je merken dat het langzaam maar zeker merken dat je steeds makkelijker van nature kunt zijn met wat er is.

Zie het maar zo dat jouw brein en lichaam zich op een bepaalde manier heeft ingesteld om te reageren op prikkels. Als je verzonken bent in deze automatische patronen, merk je ze niet op. Je bent dan deze gedachtes, je bent deze emoties, je bent deze gevoelens, etc. Mindfulness leert je eruit te komen, ervan los te komen, je ervan te de-identificeren. Dit gaat (meestal) niet in één keer, dit gaat stapje voor stapje. Het is net als een voettocht. Je komt alleen maar op plaats van bestemming aan wanneer je de stappen één voor één zet. En, je zult de stappen zelf moeten zetten. Als je dit niet doet blijf je waar je nu bent.

De komende weken wil ik je graag meenemen door een serie oefeningen waarmee je de eerste stappen zet. Dus, ga je mee op reis?

Oefening

Voor deze week wil ik je vragen om dagelijks een hele kleine oefening te doen. Het gaat erom dat je dagelijks bewust aanwezig bent bij één handeling die je toch al doet. Je wordt je bewust van hoe lang je je aandacht ergens bij kunt houden. En je leert je concentratie te ontwikkelen IN je leven.

Ik leid ‘m eerst in met onderstaand fragment en daaronder vind je de instructie in tekst.

Voor de oefening in het audio-fragment heb je een glas of een kopje thee of koffie of water nodig. Zorg dat je dit klaar hebt staan voordat je begint op een plek waar je ongestoord kunt zitten. De rest wijst zichzelf.

 Opmerkzaamheid als dagelijkse routine

1. Kies een eenvoudige activiteit, die je iedere dag doet. Dit kan je tanden poetsen zijn, naar je werk fietsen, koken, scheren, handen wassen, een bepaald stuk lopen, een kopje thee drinken, het maakt niet uit. Als het maar iets is wat toch al in je dagelijkse routine zit.
2. Neem je heel bewust voor, om deze activiteit met volle aandacht uit te voeren. Neem het je voor, beloof het aan jezelf en laat dit vervolgens los.
3. Vervolgens ben je er met de volle aandacht bij wanneer je deze activiteit uitvoert. Dus, als het bijvoorbeeld tanden poetsen is, merk je van het begin van het poetsen tot het eind van het poetsen op welke bewegingen je precies maakt, hoe de borstel in je hand ligt, hoe de borstel je mond raakt, de smaak en de reuk van de tandpasta, de textuur ervan, de aanspanning en ontspanning van de spieren, en al het andere wat er op te merken is. Als er een gedachte of een emotie langskomt, merk deze dan ook op. Verwelkom deze dan en zeg ‘m gedag en ga vervolgens weer terug met de aandacht naar de taak.
4. Houd een logboekje bij wat je allemaal opgemerkt hebt. Het gaat er hier niet om hoe goed of slecht het ging. Het gaat er ook niet om dat je opschrijft wat de inhoud van je gedachtes waren of welke gesprekken je voerde of waar de emoties mee te maken hebben. Het gaat er alleen maar om dat je opschrijft wat je precies opmerkte.